INAUTERIAK
Inauteriak ospatzen diren herrialdeetako hizkuntza gehienetan izendatzeko gehien erabiltzen den terminoa karnabala da.. Euskal Herrian, ordea, inauteriak, inauteak, ihoteak eta aratusteak deitzen zaie jai horiei; bestelako izen bereziak erabili izan dira, hala nola Lapurdin eta Nafarroan zanpantzarrak (jaietako pertsonaiari erreferentzia eginez) eta Gipuzkoan asteartinak (inauterietako astearteari erreferentzia eginez). Espainian, carnestolendas eta antruejo terminoak ere erabili izan dira, bereziki inauteri tradizional zenbait izendatzeko.
Inauterien jaiak mugikorrak dira egutegian; hau da, urte batetik bestera data zehatza aldatu egiten da, kristau liturgia-egutegiko Garizuma eta Pazkoa kristau ospakizunak erreferentzia harturik. Oro har, inauteri jaiak Garizuma abiatzen den aurreko astean hasi eta Garizuma hasierako hausterre-egunaren bezperara arte luzatzen dira.
Kandelaria egunean, otsailaren 2an hain zuzen, goizenera, inauteriak hasten dira; era horretan, Eguberritik otsailaren 2ra arte, 40 eguneko edo ilargi t'erdiko zikloa dago, inauterien zikloko jaiek betetzen dutena eta Garizumak 40 eguneko beste ziklo batez jarraipena ematen diona; horrela, urtea 40 eguneko ziklo baten arabera antolatzen da. Inauteri jaien data mugikorra da, ordea, eta ez da beti gertatzen otsailaren 2an: Pazkoa udaberriko lehenengo ilargi betea da eta, beraz, inauteria neguko azken ilargi berria da. Beraz, otsailaren 2ko data finkoa (eguzkiaren egutegia) ilargiaren egutegira egokitu behar da. Hipotesi baten arabera, Kandelaria eguna neguaren eta, beraz, denboraren bilakaeraren erreferentzia gisa baliatzea dakar horrek; adibidez, Europa osoan zabaldurik dagoen tradizio baten arabera, hartza otsailaren 2an bere ezkutalekutik zerua behatu eta iluna badago (ilargi berria eta, beraz, ospatu egingo da inauteria), atera egingo da; argia badago (ilargi betea), berriz, beste 40 egunez itxarongo du (inauteria bezalaxe).
Elena.
Formación a los profesores sobre el curso "Acercamiento a las Inteligencias Multiples".
El colegio Santisima Trinidad Ikastetxea está asistiendo a las sesiones formativas organizadas por el Berritzegune de Getxo tituladas: "Introducción a las Inteligencias Múltiples" impartidos por Javier Bahón.
Javier Bahón es el director de la Fundación Nuevas Claves Educativas.
En esta entrada podréís ver parte del material elaborado, resumido y expuesto al profesorado de Educación Primaria del Colegio por Tomás Medina basados en dichas sesiones formativas.
AGATE DEUNA
Euskal Herrian Agate Deunaren bezpera aintizinatik ospatzen da koplak abestuz. Baina nor zen Agatea?
Amabirjina hau hirugarren mendean jaio zen. Sizilian jaio zen 230 urtean. Palermon bizi omen zen, baina Catanian martirizatu zuten.
Kontua da Ageda izugarrizko neska ederra zela. Siziliako gobenadoreak, Ominciano izeneko, berarekin eskondu nahi zuen baina Agedak bene-benetako kristaua zenez, ez zuen onartu. Omicianok, mendekua hartu nahian, kartzelan sartu zuen. Izugarrizko torturak jasan behar izan zituen Ageda gazteak hil arte, besteak beste, bularrak moztu zizkioten eta orduan mirari bat izan zen, titiak moztu ziotenean, zauriak sendatzea. Hau dela eta emakumeek titi mina dutenean, Agate Deunarengana joaten dira. Agatearen botere batzuk dira: espiritu txarretatik babestea, behien gaixotasunetatik babestea, sutatik babestea……..
Euskal Herrian, horretaz aparte, pentsatzen dute buruko mina kentzen duela, eta gainera, askotan katuaren itxura hartuz sorginaren lana egiten dute. Otsailaren 4a Santa Ageda bezpera izango da. Urtero bezala ehundaka kantari-talde ibiliko dira kalez kale eta baserriz baserri herri eta hirietan “ohitura zaharra berritzekoasmoz”.
Santa Agedako koruen tradizioia guztiz errotuta dago Euskal Herrian. Soinuan, txistu eta beste musika –tresnek lagunduko dituzte kantariak, baina haren ahotsa izango da protagonista nagusia, beti bezala. Kantari ibili ondoren, ez da ohizko afaria faltako, arraultza eta txistorraz askotan. Herriz herri dena den, aldaketak izaten dira Santa Ageda bezpera ospatzeko moduan, baita jantzietan ere.
Dena den, Euskal Herrian ospatzen den Santa Agedaren inguruko festa osoak zerikusi handia dute inauteriekin. Inauteriak inausketa-garaian ziren zuhaitz-adarrak kimatzen ziren garaian. Badirudi, jai horien sustraian gizon-emakumeen arteko harreman amodiozkoak zirela nagusi. Eta horrela, mutilak koplak kantatzetik janariz ondo hornituta etortzen ziren bitartean, herriko emakumeek piper-opilak, intxaurrak eta gozokiak eraman eta afaltzeko lekua prestatzen zuten. Elkarrekin afaldu ondoren gaueko hamabietan urte hartako bikote berriek lagunen aurrean bere amodioren berri eman ondoren, alde egiten zuten bikote bakoitzak bere aldetik amodio berri hori ospatzera afaltokian geratzen zirenek amodiorik ez zutelako han segitzen zuten gau osoan. Inausketa garaian, bikote berriek ez ezik, beste askok ere, ospatzen zuten sexuaren indarra. Elizak giro hori garbitu eta nolabait “bataiatzeko” Santa Agedaren jaia antolatu zuen. Herri batzuetan Agate Deunaren patronantzat hartu zen beste martiri asko bezala eta gaur egun ere, hainbat parrokiak eta ermitetan ospatzen dugu Agate Deunaren eguna.
.JPG)
.JPG)
Suscribirse a:
Entradas (Atom)